Trablusgarp Savaşı Kimler Arasında Neden Olmuştur? Trablusgarp Savaşı ve Uşi Antlaşması

Trablusgarp Savaşı 1911 yılında İtalya ile Osmanlı Devleti arasında yapılmış olan bir savaştır. bu savaşın ortaya çıkmasında en büyük etken İtalya’nın sömürge arayışı sonucu bir Osmanlı toprağı olan Trablusgarp’a saldırmasıdır.

Trablusgarp yani günümüzdeki Libya toprakları, siyasi birliğini diğer devletlere göre çok daha geç tamamlamış olan ve sömürgecilik yarışında geride kalan İtalya için gayet uygun bir bölgeydi. zira bu topraklar hem İtalya’ya yakındı hem de saldırması durumunda Osmanlı Devleti’nin burayı savunmakta oldukça yetersiz kalacağını biliyordu. çünkü Mısır o dönemde İngiltere’nin elindeydi ve Osmanlı Devleti Trablusgarp’a karadan yardım götüremezdi. Osmanlı Devleti donanmasının da yetersiz olduğunu bilen İtalya, Osmanlıların Trablusgarp’ı denizden de savunamayacağını biliyordu.

şartlar elverişli olunca sömürge yarışında kendini kanıtlamak isteyen İtalya, Trablusgarp’ta halkın medeniyetten uzak kaldığı ve bu bölgedeki İtalyanlara kötü davranıldığı bahanesiyle bu topraklara saldırmıştır.

Trablusgarp’ın İşgal Edilmesi:

Büyük devletlerle gizli görüşmeler yaparak Trablusgarp’ı ele geçirme serbestliği elde eden İtalya, 28 Eylül 1911’de Trablusgarp üzerine harekete geçti. Osmanlı böl­geyi savunabilecek durumda olmadığından dolayı bir grup vatan sever subay(M. Kemal, Enver Paşa, Nuri Conker, Ali Çetinkaya, Fethi Okyar), halkı teşkilatlandırmak için Trablusgarp’a gitti. Bölgeye giden subaylardan Mustafa Kemal Derne ve Tobruk’u teşkilatlandırırken; Enver Paşa Bingazi’yi teşkilatlandırdı. Teşkilatlanmış olan asker ve halk karşısında İtalyanlar başarısız duruma düştüler. İtalya Trablusgarp’ta başarılı olamayaca­ğını anla­yınca; Osmanlı’yı barışa zorlamak için On İki Ada’yı işgal etmiştir. Osmanlı bu durum karşısında barışa yanaşmamıştır. Fakat, 8 Ekim 1912’de Bal­kan Devletleri Osmanlı’ya saldırınca; Osmanlı İtalya ile Uşi Antlaşmasını imzalamak zorunda kal­mıştır.

Uşi (Ouchy) Antlaşması (18 Ekim 1912):

Trablusgarp savaşı sonunda İtalya ve Osmanlı Devleti arasında İsviçre’nin Uşi kentinde imzalanan Uşi Antlaşması’na göre;

-Trablusgarp İtalyanlara verilecek

-Trablusgarp dini bakımdan halifeye bağlı kala­caktı. (Böylelikle Osmanlı Devleti Trablusgarp hal­kıyla olan dini-kültürel bağını sürdürmeyi hedefle­miştir.)

–On İki Ada, Yunan  işgali  ihtimaline karşı, geçici olarak, İtalyanlara bırakılacaktı

burada şunu belirtmekte fayda var; Oniki Ada adeta “kediye ciğer emanet edilircesine” İtalya’ya emanet edildi. Ancak ne var ki Lozan Antlaşması ile Oniki Ada’ya resmen sahip olan İtalya burayı II. Dünya Savaşı’nın ardından Yunanistan’a bırakmıştır.

Trablusgarp Savaşı’nın Sonuçları:

Trablusgarp’ın kaybedilmesi demek, Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki varlığının da sona ermesi demektir.  Böylece artık Trablusgarp’ta İtalyan sömürüsü başlamış ve ayrıca İtalyanlar ilk kez Ege Denizi’ne yerleşmiştir.

NOT: Mustafa Kemal Paşa ilke kez bu savaşta sömürgeciliğe karşı savaşmış ve Derne ile Tobruk’taki başarılarından dolayı binbaşı olmuştur.