Şeyhülislam Ebussuud Efendi Kimdir? Sultan Süleyman Döneminde Ebussuud Efendi

İzlenme rekorları kıran Muhteşem Yüzyıl dizisinin yeni sezon bölümleri büyük merakla bekleniyor. Yeni sezonda oyuncu kadrosuna da yeni oyuncular dahil eden Muhteşem Yüzyıl’da Şeyhülislam Ebussuud Efendi karakteri büyük ilgi çekeceğe benziyor. Peki dizide ünlü aktör Tuncay Kurtiz’in canlandıracağı Şeyhülislam Ebussuud Efendi kimdir? Kanuni döneminde ne gibi etkileri olmuştur?

Şeyhülislam Mehmet Ebussuud Efendi (Hoca Çelebi olarak da anılır) 1491 yılında Çorum’un İskilip ilçesinde doğmuştur. Devlet makamında bir çok görevde yer alan Ebussuud Efendi özellikle Sultan Süleyman döneminde verdiği fetvalarla meşhurdur. bunların arasında bilhassa Alevilere karşı sert tutumu ile bilinir.

1533 yılında atandığı İstanbul kadılığı görevinin ardından sırasıyla Bursa kadılığı ve Rumeli Kazaskerliği görevine getirildi. 1545 yılında ise Şeyhülislamlık görevine getirildi ve bu görevi Kanuni Sultan Süleyman döneminde 21 yıl, II. Selim döneminde 7 yıl olmak üzere toplam 29 yıl icra etti.

Kanuni’ye bu lakabı kazandıran kanunların yapımında büyük rolü olan Ebussuud Efendi, Süleyman’ın Yezidilere karşı hareketini ve Kıbrıs fethini destekleyen fetvalar vererek bu olayların dini nitelik kazanması ve bu anlamda kabul görmesinde de etkili oldu.

Türkçe, Arapça ve Farsça dillerinde yazılmış 20’den fazla eserinin yanısıra Şeyhülislam Ebussuud Efendi’nin eser ve  fetvaları temel alınarak yazılmış olan bir çok eser mevcuttur. faaliyetleri ve özellikle verdiği fetvalarla tarihe damgasını vurmuş, akıllara kazınmış olan Ebussuud Efendi hayattayken iki oğlunu toprağa vermiş, kendisi ise 1574 yılında 83 yaşındayken vefat etmiştir.

Şeyhülislam Ebussuud Efendi’nin fetvalarına bir kaç örnek;

kimilerine göre gelmiş geçmiş en büyük din alimlerinden, kimilerinin ise -verdiği sert fetvalar nedeniyle-  tepkiyle andığı Ebussuud Efendi hemen her konuda fetvalar vermiştir. bunların arasında Karagöz oyunları ve kahve içilmesiyle ilgili fetvaları oldukça ilginçtir. Müziğe karşı çıkıp Anadolu’da kopuzu yasaklaması, medreselerde müspet ilim okutulmasına gerek yoktur fetvası da örnek olarak verilebilir. Kanuni Sultan Süleyman bir gün Ebussuud Efendi’ye Topkapı sarayı’nın bahçesindeki meyve ağaçlarına zarar veren karıncaların yok edilmesinin caiz olup olmadığını sormuş, Ebussuud Efendi ise şöyle bir cevap vermiştir;

yarin hakkin divanina varinca,

süleyman’dan hakkin alir karinca.

sans yaver olunca…