2008 KPSS Genel Kültür Ön Lisans Çıkmış Sorular ve Çözümleri

İslamiyet’ten önce kurulan Türk devletlerinde, fetih-ler sonucu hakimiyet alanı genişledikçe, ülkeyi yö-netmekte o ölçüde zorlaşmıştır. Bu nedenle ülke doğu ve batı olmak üzere idari birimlere ayrılmıştır. Güneşin doğduğu yer olan Doğu kutsal kabul edil-diğinden burada Hakanın kendisi yer almış batıda ise Yabgu ünvanıyla hanedan üyelerinden biri ço-ğunluklada hakanın kardeşi bulunmuştur.
(Cevap C)

Türk İslam devletlerindeki hükümdarlık sembolleri şu şekilde sıralayabiliriz. Para bastırmak, hutbe o-kutmak, bayrak otağ (hükümdar çadırı), çetr, taç, taht, tuğra, asa, hilat, nevbet (mehter). “Ok” Türk devletlerinde kullanılan bir semboldür.
(Cevap E)

Nizamiye medresesi: Büyük Selçuklu Devleti veziri Nizamülmülk tarafından Sünni İslam inancını yay-mak amacıyla kurulan medreselerdir. Karatay medresesi: Anadolu Selçuklu Sultanı II. İzzettin Keykavus döneminde, Emir Celaleddin Ka-ratay tarafından 1251’de Konya’da yaptırılmıştır. Çinili Köşk: Fatih Sultan Mehmet tarafından1473 yılında Topkapı Sarayı’nın dış surlarının içinde yapılmıştır. Muradiye Camisi: Osmanlı Padişahı Sultan II. Murat tarafından 1436’da Edirne’de yaptırılmıştır. Manisa, Bursa ve İstanbul’da da aynı isimle yaptı-rılmış Osmanlı’dan kalma camiler bulunmaktadır. İshak Paşa Sarayı: 1685-1784 yılları arasında Ağrıda yapılan Saray Osmanlı Devleti’nin lale dev-rinde yapılan son büyük eseridir.
(Cevap A)

XVI. yüzyılın sonlarına doğru,
 Fetihlerin durması,
 Ganimet gelirlerinin azalması
 Saray masraflarının artması
 Ticaret yollarının yön değiştirmesi
gibi sebeplerden dolayı Osmanlı Devleti’nin gelirleri azalmaya, giderleri artmaya başlamıştır.
Gelir ve giderler arasındaki bu dengesizlik bütçenin ilk kez açık vermesine neden olmuştur. Buna karşı-lık devlet, vergileri artırma yoluna gitmiş ve hazine-ye sıcak para aktarabilmek için taşradaki vergi top-lama işini açık artırma usulüyle kişilere devretmiştir.
Vergiyi peşin olarak devlete ödeyen bu kişiler (mül-tezimler) kendi kârlarını da eklemek suretiyle halk-tan vergi toplamaya başlamışlardır. Bu durum za-manla mültezimlerin güçlenmesine ve taşrada feo-dal bir yapının oluşmasına neden olmuştur.
(Cevap B)

Osmanlı Devleti’nde topraklar mülki (kişiye ait) ve miri (devlete ait) olmak üzere ikiye ayrılırdı. (gayri-müslimlere ait) haraci ve öşri (Müslümanlara ait) topraklar olmak üzere ikiye ayrılan mülki toprakları alınıp satılabilir, miras bırakılabilirdi. Miri toprakların ise mülkiyeti devlete ait olup yalnızca kullanma hakkı köylüye bırakılmıştı. (Cevap C)

Dirlik, mülkiyeti devlete ait olup, gelirleri devlet memurlarına ve askerlere maaş karşılığı verilen topraklardır. Dirlik sahipleri vergileri toplar, bir bö-lümünü kendi ihtiyaçları için kullanır, kalan kısmıyla da atlı asker (cebelü) yetiştirirlerdi. Böylece Osman-lı Devleti, hazineden para çıkmadan devlet görevlili-lerin maaşından öder ve büyük bir askeri güce sa-hip olurdu. Kapıkulu askerleri ise devletin merkezi olan İstan-bul’da bulunur ve hazineden üç ayda bir ulufe adı verilen bir maaş alırlardı.
(Cevap D)

Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyıl siyasetinin temel amaçlarından biri, 1789 Fransız ihtilalinin yaydığı Milliyetçilik akımının, azınlıklar üzerindeki etkilerini yok etmektir. Çünkü bu yüzyılda azınlıklar bağım-sızlık istekleriyle ayaklanıyordu. Osmanlı Devleti’nin düşündüğü çarelerden biride azınlıkları yönetime katarak devletten kopmalarını engellemekti. Bu ne-denle ilk kez 1876’da meşrutiyetin ilanıyla açılan mecliste azınlıklarda temsil hakkı kazındılar. (Cevap C)

Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyıla kadar bankalara rastlanmamaktadır.Ancak belli şehirlerde bir parayı diğer paraya değiştiren ve bunu meslek edinmiş safraflar bulunmaktaydı. Safraflık işini çoğunlukla Yahudi ve Ermeniler yaparlardı. Safraflar zamanla banker diye anılmaya başladı. Faiz karşılığı para veren bu bankerler özellikle galata semtini mekan tutmuşlardı. XlX. yüzyılın ilk yarısından itibaren, Ba-tılı ülkeler Osmanlı Devleti’nin ekonomik ilişkileri arttı. Avrupalılar sanayi mallarını satmak için Os-manlı’da piyasalar yaratmaya çalıştılar. Bu durum özellikle İstanbul bir miktar para ve sermayenin gelmesine sebep oldu. Devletin 1847’de bankerlere banka kurma izni vermesi ile yabancı sermayeli bankalar kurulmaya başladı. Bunların ilki de Bank-ı Dersaadet adıyla 1847’de kurulan İstanbul banka-sıdır. (Cevap B)

III. Selim Nizam-ı Cedid adını verdiği ıslahat prog-ramıyla radikal anlamda ıslahatlar yapan ilk padi-şahtır. I. Nizam-ı cedid: III. Selim tarafından yeniçeri ocağına alternatif olarak kurulan modern bir düzenli bir ordudur. 1807’de kabakçı Mustafa isyanı sonucu kaldırılmıştır. II. Eksinci ocağı: II. Mahmut tarafından 1825’de Yeniçeri Ocağı dışında kurulan, talimli modern bir ordudur. III. Enderun mektebi: Osmanlı Devletinin kuruluş döneminde, padişah ll. Murat tarafından kurulmuş-tur. Yüksek devlet memuru yetiştirmek için, Hıristi-yan ailelerin üstün yetenekli çocuklarının çeşitli sa-raylara alınarak eğitilmesidir. (Cevap A)

III. Ahmet döneminin (1703 - 1730) en önemli ge-lişmesi Lale Devri ıslahatlarıdır. Osmanlı Devletinin kendini ilk kez batıya açtığı bu dönemde Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika’nın katkılarıyla ilk Türk mat-baası kurulmuştur. A) Sened-i İttifak dağılma dönemi Padişahı II. Mahmut zamanında yapılmıştır. C) Yeniçeri Ocağı, kuruluş dönemi Padişahların-dan I. Murat tarafından kurulmuştur. D) Kanunu Esasi’nin uygulamaya konulması da-ğılma dönemi Padişahlarından II. Abdülhamit zamanında I. Meşrutiyet’in ilanıyla olmuştur. E) Kanunname-i Ali Osman ise Yükselme Döne-mi’nin ilk padişahı Fatih Sultan Mehmet tarafın-dan oluşturulmuştur.
(Cevap B)

XIX. yüzyıl 1800-1809 yılları arasını kapsayan dö-nemdir. I. Osmanlı Bankası 1856’da İngiliz sermayeli ola-rak kurulan bir bankadır. II. Ziraat Bankası temelleri, 1867’de kurulan memleket sandıklarına dayanır. Çiftçilere kredi sağlamak amacıyla 1888’de Ziraat Bankası is-miyle resmen kurulmuştur. III. Esnaf teşkilatı Osmanlı Devleti’nde aynı mes-lek dalındaki insanların bir araya gelerek oluş-turdukları kuruma lonca denirdi. Bir esnaf teşki-latlanması olan lonca sistemi kökenini Anadolu Selçuklu Devleti’ndeki ahilik örgütünden almıştır ve Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan beri va-rolmuştur. (Cevap D)

Amasya Genelgesi’nde; devletin bağımsızlığını sağlamak amacıyla Sivas’ta milli bir kongrenin top-lanması kararlaştırılmıştı. Bu amaçla, her sancak-tan, halkın güvenini kazanmış üç delegenin derhal yola çıkması istendi. Çünkü, ulusun geleceği ile ilgili çok önemli kararların alınacağı bu kongrede, ulusun düşüncesinin kongre kararlarına yansıması için mümkün olduğunca geniş çaplı bir katılımın olması gerekiyordu.
(Cevap A)

Amasya Genelgesi’nde belirtildiği üzere toplanan Erzurum Kongresi’nde milli mücadelenin esasları belirlenmiştir. Milli sınırlar kapitülasyonlar, boğazlar, manda-himaye, mebuslar meclisinin toplanması gibi meselelerin görüşüldüğü kongrede alınan kararlar, Sivas Kongresine ve Misak-ı Milli kararlarında ışık tutmuştur. Cemiyetler Mondros Mütarekesi’nden sonra ordu-nun terhis edilmesiyle halk tarafından kurulmuştur. Kuruluşunda Erzurum Kongresi’nin bir etkisi yoktur.
(Cevap E)

23 Nisan 1920’de açılan TBMM’ye karşı çeşitli grupları, İstanbul hükümeti ve anlaşma devletlerinin desteklediği kişiler, düzenli orduya katılmak isteme-yen Kuvay-i Milliye komutanları ve bazı azınlıklar isyan çıkarmıştır. TBMM isyancılara karşı Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkararak, isyancıları İstiklal mahkemelerinde yargılamıştır. Fakat bu durum milli birliğe en çok ihtiyaç duyulan zamanda ulusal mücadeleye darbe vurmuştur. Yunanlılar iç isyan-lardan faydalanarak taarruza geçmişler ve l. İnönü Savaşı patlak vermiştir. İsyanlar savaş sürerken de devam etmiş TBMM iki cephede birden savaşmak zorunda kalmıştır.
(Cevap B)

I. İnönü Savaşı’nın düzenli ordunun tarafından ka-zanılması üzerine Anlaşma Devletleri; Yunanistan’a zaman kazandırmak ve Sevr Antlaşması’nı kabul ettirmek için TBMM’yi Londra Konferansı’na davet etmişlerdir. Bu konferanstan bir sonuç alamayaca-ğını bilen TBMM, yinede konferansa temsilci yolla-mıştır. Bunun sebebi, hukuki, varlığını anlaşma devletlerine kabul ettirmek ve Misak-ı Milliyi ulusla-rarası bir platformda dünyaya duyurmaktır. Ermeni sorunun çözümü ise doğu cephesi savaşları sonrası Ermenistan’la imzalanan Gümrü Antlaşma-sı ile olmuştur. (1921) Bu antlaşma ile Ermeniler, Anadolu topraklarındaki isteklerinden vazgeçmiş-lerdir.
(Cevap C)

Kurtuluş Savaşı’nda batı cephesindeki ilk mücadele olan I. İnönü Savaşı’nın kazanılması, diplomatik gi-rişimleri de beraberinde getirmiştir. Anlaşma devlet-leri ile Londra Konferansı, Afganistan’la dostluk antlaşması ve Sovyet Rusya ile Moskova Ant-laşması yapılmıştır. TBMM’nin Anlaşma Devletleri-ne yakınlaşmasından çekilen Sovyet Rusya, hem sınırlarının güvenliğini sağlamak hem de, kurulan yeni rejimini pekiştirmek için TBMM ile antlaşma yo-luna gitmiştir. İmzalanan Moskova Antlaşması’yla ilk kez büyük bir devlet TBMM’yi tanımıştır. An-cak bu antlaşma ile Misak-ı Milli sınırları içerisinde olan “Batım” dan taviz verilerek Gürcistan’a, bıra-kılmıştır. (Cevap B)

Osmanlı Devleti’nde 1876 yılında ilan edilen I. Meş-rutiyet’le ilk kez anasayal düzene geçilmiş ve ilk Osmanlı Anayasa’sı olan Kanun-i Esasi yürürlüğe girmiştir. 1877-78 Osmanlı-Rus harbinden sonra askıya alınan anayasa, 1908’de II. Meşrutiyet’in ila-nıyla tekrar yürürlüğe girmiş ve 1924 yılına kadar kısmen yürürlükte kalmıştır. Yeni kurulan Türk Dev-leti, devletin temel esaslarını belirtecek bir Anaya-saya ihtiyaç duymuştur. Savaş durumunun devam etmesinden dolayı ancak 24. maddeden oluşan kı-sa bir anayasa hazırlanabilmiş, yasada bulunmayan hükümler içinde 119. maddeden oluşan Kanun-i Esasi’den yararlanılmıştır. (Cevap C)

Tekalifi Milliye Emirleri Kütahya Eskişehir savaş-larında alınan yenilgi üzerine ordunun, yiyecek, içe-cek, giysi, ulaştırma, cephane gibi her türlü eksiğini gidermek için yayınlanmıştır. Mustafa Kemal’in başkomutanlık yetkisiyle yayınladığı bu emirler sa-yesinde ordu kısa sürede ayağa kalkmış ve Yunan-lılarla yapılan Sakarya Savaşı’nı kazanmıştır.
(Cevap E)

Lozan Antlaşması 1923’de İsviçre’nin Lozan şeh-rinde TBMM temsilcileri ile Antlaşma Devletleri tem-silcileri arasında imzalanmıştır. Bu antlaşma ile; Tüm azınlıklar Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı sa-yılmış ve hiçbir şekilde ayrıcalık tanınmayacağı be-lirtilmiştir.
(Cevap D)

20 Nisan 1924’te yürürlüğe giren 1924 Anayasası 1961 Anayasası’nın kabulüne kadar yürürlükte kal-mıştır. Bu anayasada 1928 yılında yapılan değişik-likle Milletvekillerinin yemin şekli değişmiştir. Yi-ne aynı yıl yapılan değişiklikle Anayasadan “Devle-tin dini İslam’dır” maddesi çıkarılmıştır. 1937 yı-lında ise Atatürk İlkeleri Anayasa kapsamına a-lınmıştır. Devletin yönetim biçimi, başkenti resmi dili ise 1921 Anayasası dahilindedir.
(Cevap A)

Atatürk verilen sözünde, Türk milletinin bağımsızlığı sağlamak için gerekli fedakarlığı fazlasıyla yaptığı inkılapları da sahip olduğu aynı fedakarlıkla koruya-cağı belirtilmiştir. (Cevap E)

Osmanlı Devleti kaynağını İslam dini, Türk töresi ve padişah fermanlarından alan bir hukuk sistemiyle yönetilmekteydi. Gayri Müslimler kamu ile ilgili ko-nularda devlete, özel hukukla ilgili konularda dinle-rinin kurallarına tabiydiler. Müslüman halk ise Hane-fi Mezhebi’nin hukukuna tabi idi. Yeni Türkiye Cum-huriyeti hukuk alanındaki bu ikiliği kaldırmak, top-lum hayatın ihtiyaca göre düzenlemek için 1926 yı-lında Medeni Kanunu yürürlüğe koydu. Osmanlı Devleti’nde hukuk alanında yaşanan kargaşa eğitim içinde geçerliydi. Medreseler, azınlık ve yabancı okulları, modern devlet okulları birlikte işlevlerini sürdürüyorlardı. Yeni Türk Devleti 1924 yılında ka-bul edilen Tevhid-i Tedrisat Kanunu’yla medresele-ri kapatarak diğer tüm okulları MEB’nın denetimine verdi. Böylece eğitim - öğretim alanında birlik sağ-landı.
(Cevap D)

Cumhuriyetçilik, egemenliğin millete ait olduğu si-yasal bir rejimi ifade eder. Ekonomik politika, Atatürk’ün “Devletçilik” ilkesiyle ilgilidir. Devletçilik, özel teşebbüsün yetersiz kaldığı durumlarda ekonomik faaliyetleri devletin üstlenme-sini öngörür. Uluslararası ilişkiler ise “inkılapçılık” ilkesiyle bağ-lantılıdır. İnkılapçılık ilkesi çağdaş uygarlıklar seviyesine ulaşmayı hedefler. Bu durum çağdaş uygarlıklarla uluslararası ilişkileri zorunlu kılar.
(Cevap A)

Türk milletinin esas rehberinin ilim olduğunu belirt-miştir. Laiklik ilkesi de devlet ve toplum hayatının din kurallarına değil, akla ve bilime dayanmasını öngörür. (Cevap C)

Kabotaj, bir ülkenin karasularında, gemi işletme ve ticaret hakkının kendi vatandaşlarına ait olmasıdır. Osmanlı devleti kapitülasyonlar nedeniyle kabotaj hakkına sahip değildi. Deniz ulaşımının büyük bir bölümü ve önemli limanların işletilmesi hakkına ya-bancı şirketler sahipti. Yeni Türk devleti 1 Temmuz 1926’da çıkardığı kanunla Türk sularında gemi iş-letme ve ticaret hakkını yabancılara yasaklayarak, Türkler vatandaşlara verdi. Böylece denizlerimizde bağımsızlık sağlanmış oldu.
(Cevap D)

4 Ekim 1926’da yürürlüğe giren Medeni Kanun ev-lenme, boşanma, miras hakkı, tanıklıkta kadın er-kek eşitliği, tek kadınla evlilik, evliliğin devlet gü-vencesine alınması, resmi nikahı gibi bir çok alanı kapsamaktaydı. (Cevap E)

Demokrasinin temel ilkeleri;  Hürriyet ve eşitlik,  Milli egemenlik,  Yöneticilerin seçimle belirlenmesi,  hukukun üstünlüğü,  siyasi partilerin varlığı. Bu doğrultuda kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi halkın yöneticilerini doğrudan seçmesi demokrasinin temel gereksinimleridir. Seçimlerin kaç yılda bir yapılabileceği meselesi ise devletlerin kendi insiyatiflerine kalmıştır. Esas olan halkın yö-neticileri seçme hakkına sahip olmasıdır. (Cevap D)

İnkılapçılık ilkesinin iki temel hedefi vardır. Milleti geri bırakan kurumların yerine, çağın gereklerine uygun modern kurumların oluşturulması çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşmaktır. Bu yönüyle in-kılapçılık sürekli bir değişimi ve gelişimi öngörür. (Cevap C)

Atatürk milliyetçiliği, vatandaşlar arasında ayrım gözetmeksizin devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü ifade eder. Bu ilke insanların dini i-nançlarına, etnik kimliklerine ve her türlü farklılıkla-rına saygıyı gerektirir.
(Cevap E)

Yeni Türk Devleti her türlü kişisel egemenliğe karşı milli egemenlik ilkesini benimsiyordu. Bu durum Osmanlı hanedanlığının hakimiyeti ilkesiyle bağ-daşmamaktaydı. Bu nedenle öncelikle saltanata son verildi, daha sonra milletin kendi kendini yö-netmesi anlamına gelen Cumhuriyet ilan edildi. Milli egemenliğin gerçekleşmesi yolunda son engel ola-rak kalmıştı oda halifelik makamıydı. Bu makam bir nevi devlet başkanlığı anlamına geliyordu ve devlet başkanlığı sorunu Cumhuriyet’in ilanıyla çözüm-lenmişti. Böylece hiçbir bağlayıcı gücü kalmayan hi-lafet makamınında devam etmesi için bir neden kalmamıştı.
(Cevap B)

Yeni Türk Devleti, Türkçenin Arap harfleriyle yazıl-masının, Türk dilinin gelişimini engellediğinin far-kındaydı bu nedenle 1926’dan itibaren Türkçeye en uygun alfabenin bulunması için çalışmalar başladı. Bu sürecin sonunda en uygun alfabenin Latin alfa-besi olduğu kararlaştırıldı ve 1 Kasım 1928 yılında çıkarılan bir kanunla Latin harfleri kabul edildi. Ata-türk’ün Türk Milletine okuma yazma öğretilmesi em-rini vermesiyle de 1928 yılında Millet Mektepleri a-çıldı. (Cevap A)

Atatürk döneminde (1919 - 1938) Türkiye, yurtta sulh cihanda sulh ilkesi doğrultusunda uyguladığı barışçı siyaseti nedeniyle; I. dünya savaşı sonrası uluslararası barışı korumak için kurulan Milletler Cemiyeti’ne davet edildi. Türki-ye bu çağrıya karşılık vererek 18 Temmuz 1932’de Milletler Cemiyeti’ne üye oldu. 1926’da kabul edilen Medeni Kanun’la, sosyal haklarını kazanan kadınlar, 1930 yılında belediye seçimlerine, 1933 yılında muhtarlık seçimlerine ve 1934 yılında milletvekili seçimlerine katılma hakları-nı kazandılar. Tek dereceli seçim sistemi, yurttaşların yöneticileri-ni doğrudan seçmesi anlamına gelmektedir. Türki-ye’de tek dereceli seçim sistemine 1946’da geçil-miştir.
(Cevap D)

I. İş Bankası, milli ekonominin kurulabilmesi, sa-nayi ve ticaretin gelişebilmesi amacıyla, özel te-şebbüse kredi olanakları sağlamak için kurul-muş ilk özel bankadır (1924). Atatürk, milli bir ekonomi kurmak için sanayi ve ticaretin destek-lenmesi gerektiğinin bilincindeydi. Bu amaçla özel teşebbüse kredi olanakları sağlamak için 1924 yılında İş Bankası’nı kurdurdu. II. Ekonomisinin temeli tarıma dayalı olan bir ülke-de kalkınma için öncelikle köylünün durumunun iyileştirilmesi gerekiyordu. Bu amaçla öncelikle köylünün üzerinde ağır bir vergi yükü olan aşar vergisi kaldırıldı (1925). Köylünün üretim imkan-ları artırılarak, modern tarım araçları yaygınlaş-tırılmaya çalışıldı. III. Sümerbank 1933 yılında kurulmuş ticari nitelikte mal üreten bir bankadır. Türkiye’deki birçok demir-çelik tesisleri, çimento fabrikaları, tekstil ve kağıt fabrikaları Sümerbank bünyesinde ku-rulmuştur. (Cevap B)

Osmanlı Devleti’nde yabancılara verilen kapitülas-yonlar nedeniyle iç ve dış ticaret tam anlamıyla ya-bancıların eline geçmişti. Kapitülasyonlar aracılığıy-la sağlanan gümrük indirimleri ülkeye ucuz ve bol miktarda malın girmesine ve yerli sanayinin çökme-sine sebep olmuştu. Lozan antlaşmasında kapitü-lasyonların kaldırılması ile ekonomik bağımsızlığı sağlama yolunda önemli bir adım atıldı. Fakat ye-terli değildi. Çünkü temel gıda maddelerini bile dışa-rıdan alan devletin bir takım önlemlerle yerli sanayi-yi canlandırması gerekiyordu. Bu amaçla gümrük vergileri yükseltilerek, ülkeye giren mallara sınırlan-dırmalar getirildi. Ülke içinde tarım ve sanayideki üretimin artması için tedbirler alındı. (Cevap D)

Sadabat Paktı, İtalya’nın Asya ve Afrika’ya doğru yayılmacı bir politika izlemesi üzerine sınırlarını ko-rumak isteyen Türkiye, İran, Irak ve Afganistan dev-letleri tarafından kurulmuştur (1937). Pakt, üye dev-letlerin bağımsızlığına saygı göstermekle birlikte herhangi bir tehlike karşısında birlikte hareket et-meyi öngörüyordu. Paktın bir amacıda, Yakın Do-ğu’da barış ve güvenliği sağlayarak uluslararası ba-rışa katkı sağlamaktı. (Cevap D)

Verilen paragrafta Türk mahkemesinin almış olduğu kararın doğru ve uygun olduğu, uluslararası bir ada-let örgütü tarafından tasdik edilmiştir. (Cevap A)

Ankara Antlaşması Musul meselesiyle ilgili olarak İngiltere ile imzalanmıştır (1826). Antlaşmaya göre Musul İngiltere yönetimindeki Irak’a bırakılmış, petrol gelirlerinin %10’unun 25 yıl süreyle Türkiye bırakılması taahhüt edilmiştir. Hatay 1921 yılında Sakarya Savaşı sonrası imzalanan Ankara Antlaşması ile Fransa yönetimindeki Suri-ye’ye bırakılmış, 1939 yılında anavatana katılmıştır. Batum ise, Sovyet Rusya’yla imzalanan Moskova Antlaşması’yla Gürcistan’a bırakılmıştır. (Cevap A)

Bir yerin kıtalara, yer şekillerine, boğazlara, ulaşım yollarına, geçitlere, diğer ülkelere, madenlere vs. göre konumuna özel konum denir. Ülkemiz özel konumu; – Deniz ulaşımı – Turizm etkinlikleri – İklim koşulları – Yer şekilleri – Yer altı ve yerüstü zenginlikleri – Transit taşımacılık gibi durumlar üzerinde etkili olmuştur. Yerel saat, gece-gündüz, güneş, güneş ışınlarının düşme açısı, dört mevsimin yaşanması üzerinde ül-kemizin matematik konumu etkili olmuştur. (Cevap A)

Tüm kıyı bölgelerimizde ortak özellik olarak karstik göllerin yaygın olarak görüldüğü yer almaz. Bu tür göllerin yaygın olarak bulunduğu tek kıyı bölgemiz Akdeniz’dir. (Cevap C)

Bölgede iklim çeşitliliği coğrafi konumu ya da geçiş Bölgesi’nde bulunmasından kaynaklanmaktadır. Buna bağlı olarak bitki örtüsü, tarım ürünleri, turizm, toprak gibi etkenler doğrudan ve fazlaca etkilenmiş-tir. Marmara Bölgesi’nde endüstri kuruluşları iklim çeşitliliğinden en az düzeyde etkilenmiştir. (Cevap A)

Bir merkezin gerçek sıcaklığı ile indirgenmiş sıcak-lığı arasındaki fark o yerin yükseltisine bağlıdır. Yükseltisi fazla olan yerlerde gerçek ve indirgenmiş sıcaklık arasındaki fark fazladır. Buna göre seçe-neklerden en yüksek il Kars’tır ve bu farkı daha faz-ladır. (Cevap D)

Yükselti ve yer şekilleri gibi özel konum etkenlerine bağlı olarak ülkemiz nüfusu düzensiz dağılmaya maruz kalmıştır. (Cevap C)

Ulaşım, ticaret, sanayi, sağlık ve eğitim hizmetleri-nin gelişmiş olması nüfusumuzun önemli bir kısmı-nın İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük kentlerde top-lanmasına neden olmuştur. Yerli üretimi tanıtıcı fu-arların kurulması dolaylı olarak nüfusa en az katkı yapmıştır. (Cevap B)

Marmara Bölgesi ülkemizde sanayinin en çok geliş-tiği bölgedir. Bu nedenle endüstride çalışan nüfus bu bölgemizde en fazladır. (Cevap B)

Büyükbaş hayvancılık yaz yağışlarına bağlı olarak oluşan gür otlaklar nedeniyle en çok Erzurum-Kars platosunda gelişmiştir ve bölge ekonomisinde ilk sı-rada yer almaktadır. (Cevap B)

“A” seçeneğinde 1975-1980 döneminde hem kent-sel hem de kırsal-kesimde erkek nüfus artmıştır so-nucu grafikten çıkarılamaz. Her iki nüfus içinde artışın olduğu yıl yalnızca 1975-1980 dönemi değildir. 1990-2000 döneminde de aynı durum geçerlidir. (Cevap A)

Taşkömürünün %100’ü Zonguldak ve çevresinden çıkarılır. Bu maden alanında bölgenin ülke ekono-misine katkısı %100’dür.
(Cevap B)

Bitkisel yağ fabrikaları ülkemizde hammadde kay-nağına yakın yerlerde kurulmuştur. Edremit Körfe-zi’ndeki zeytinyağı fabrikaları, Trakya’daki ayçiçeği fabrikaları bu duruma örnektir. (Cevap A)

Türkiye topraklarının büyük bir bölümünün Anadolu yarımadasında olmasının Türkiye’nin gelişen bir ül-ke yapısına sahip olmasındaki etkisi en azdır. (Cevap E)

Çay her mevsim yağış isteyen bir üründür. Bu nedenle yağışa ve suya gereksinim duyan. Fındık, tütün, mısır gibi ürünler bu kuşakta yetiştirilebilir. Ancak olgunlaşma döneminde yağış istemeyen pamuk, buğday, arpa gibi ürünler çayın yetiştirildiği yerde yetiştirilemez. (Cevap C)

Denizli’de Akdeniz İklimi, Niğde’de karasal iklim etkilidir. İklim farklılığı, yükseltilerinin farklı olması, yıllık yağış miktarları, toprak türleri, yer şekillerinin uzanışı bu iki il merkezinde yetiştirilen tarım ürünle-rinin farklı olmasına yol açmıştır. Tarım alanlarındaki genişliklerinin farklılığı ürün farklılığında etkili değildir. (Cevap A)

Kurak ve yarı kurak sahalarda tarımda sulama için daha çok suya gereksinim duyulur. Haritada işaretli alanlardan IV ve V numaralı yerler sulamaya daha fazla gereksinim duyar. Çünkü buralarda yıllık yağış miktarı az ve buharlaşma fazladır. (Cevap E)

İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde buğday, üzüm, mercimek, elma, arpa gibi tarım ü-rünleri yaygın olarak yetiştirilir. Tütün İç Anadolu Bölgesi’nde çok az, Güneydoğu Anadolu Bölge-si’nde ise yaygın olarak yetiştirilir. (Cevap B)

Ülkemiz tatlı su balıkçılığı adından da anlaşılabile-ceği gibi baraj ve akarsu gibi tatlı su kaynaklarında yapılır. Bu balıkçılık faaliyetinde en çok üretilen ba-lık türü ise alabalıktır. Tatlı su balıkçılığı potansiyel olarak deniz balıkçılığımızın gerisindedir. (Cevap D)

Türkiye’de kırıklı yapısının en yaygın olduğu bölüm Ege Bölümüdür. Kırıklı yapının fazla olmasına bağlı olarak bölümde jeotermal kaynaklar fazladır. Bu du-rumun bir sonucu olarak ülkemizde jeotermal kay-naklarıyla elektrik enerjisi üretimine en çok katkıda bulunan bölüm Ege Bölümüdür.
(Cevap A)

Her üç bölüm için ortak özellikleri olarak şunlar sayılabilir. – Endüstri gelirleri fazladır. – Nüfusları çoktur. – Mevsimlik ya da sürekli göç alırlar. – Ulaşımları gelişmiştir. (Cevap D)

Marmara Bölgesi yüzey şekilleri yönüyle ülkemizin en sade yapılı bölgesidir. Bu nedenle hidroelektrik enerji potansiyeli en az olan bölgemizdir ve bu ala-nın bölge ekonomisine katkısı en azdır. (Cevap E)

Turizmin geliştiği yerde, – Ulaşım – Ticaret – Alt yapı yatırımları – Nüfus artışı – Haberleşme ve iletişim – İnşaat  El sanatları gibi alanlarda artış olur. (Cevap E)

Grafikteki verilere dikkatle bakıldığında, iç hat yolcu oranlarında Adnan Menderes ve Esenboğa havaa-lanlarının birbirlerine daha yakın olduğu görülür. (Cevap D)

Anayasamızın 148. maddesine göre; Anayasa Mahkemesi cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi başkan ve üyelerini, başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcı vekilini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Ku-rulu ve Sayıştay başkan ve üyelerini görevleriyle il-gili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar. (Cevap C)

1982 Anayasası’nın 106. maddesine göre; Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, görevine dönmesine kadar, ölüm, çekil-me veya başka bir sebeple cumhurbaşkanlığı ma-kamının boşalması halinde de yenisi seçilinceye kadar, TBMM başkanı, cumhurbaşkanlığına vekillik eder ve cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır. (Cevap A)

1982 Anayasası’na göre; Milletlerarası hukukun meşru saydığı hallerde sa-vaş hali ilanına ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin yaban-cı gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına izin verme yetkisi TBMM’ye aittir. (Cevap E)

1982 Anayasası’nda, 2007 yılına gelinceye kadar TBMM’nin görev süresi 5 yıl olarak öngörülmektey-di; fakat 2007 yılında yapılan değişiklikle bu süre 4 yıla indirilmiştir. (Cevap E)

Hukuk devleti ilkesinin gerekleri:  Tüm idari düzenlemelerin ve idarenin eylem ve işlemlerinin hukuka uygun olması  İdarenin işlem ve eylemleriyle kişilere vermiş ol-duğu zararlar bakımından mali sorumluluğunun kabul edilmiş olması  Yargının bağımsız olması  İdarenin yargısal denetiminin olması  Temel hak ve hürriyetlerin anayasal güvenceye alınması  Yasaların herkes için geçerli olması ve yasaya saygı ilkesi (Cevap B)

Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanu-nun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gös-terilen belli davalara da ilk ve son derece mahke-mesi olarak bakar. Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı, hakim ve cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sa-yılanlar arasından Hakimler ve Savcılar Yüksek ku-rulu tarafından üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir.(Cevap B)

Milli Güvenlik Kurulu, devletin milli güvenlik siya-setinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili görüş-lerini Bakanlar Kuruluna bildirmekle yükümlüdür. Milli Güvenlik Kurulu, Cumhurbaşkanının başkan-lığında, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Baş-bakan yardımcıları, Adalet, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri Bakanları, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ve Jandarma Genel Komutanından oluşur. (Cevap D)

Dürüstlük Kuralı: Hakların kullanılmasında ve borçların yerine getirilmesinde, aynı durumda bulu-nan dürüst, namuslu orta zekâlı bir insanın davra-nışları sonucunda meydana gelen ve toplum tara-fından benimsenen kuralların bütünüdür. “Objektif iyi niyet kuralı”da denilen bu kurala Medeni Kanun-da “Herkes haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır. Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk dü-zeni korumaz.” şeklinde yer verilmiştir. Dürüstlük kuralı, sözleşmelerin yorumlanması, kanuna karşı hilenin önlenmesi, sözleşmelerdeki boşlukların doldurulması, hakların ve borçların kap-samının belirlenmesi, yan hükümlerinin yerine geti-rilmesi, sözleşme öncesi ilişkilerde uygulanmakta-dır. (Cevap E)

Sınırlı ehliyetsizler; ayırt etme gücü olup, ergin ol-mayan (18 yaşını doldurmamış) veya hakların da kısıtlılık kararı bulunan kişilere denir. Sınırlı ehliyet-sizler yasal temsilcinin onayı ile bazı işlemleri ya-pabilirler. (Cevap E)

İslam Konferansı Örgütü (İKÖ): Türkiye’nin üyesi olduğu dinsel ve kültürel ortaklık temeline dayanan siyasal ve ekonomik içerikli ulus-lararası bir örgüttür. Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT): Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra kurulan 12 devletten oluşan birliktir. (1991) Sovyetler Birliği’ne bağlı ülkeler tarafından kurulmuştur. Dolayısıyla Türkiye bu topluluğun bir üyesi değildir. Ekonomik İşbirliği Örgütü (ECO): 1985 yılında Türkiye, İran ve Pakistan arasında kültürel, ekonomik ve ticari işbirliğini geliştirmek amacıyla kurulmuştur. Ekonomik işbirliği teşkilatı (EİT) olarak ta bilinir. NATO: ll. Dünya Savaşı’nın yıkıcı etkileri ve Sovyet Rusya’nın yayılmacı politikasına karşı, üyelerinin güvenliğini sağlamak ve istikrarın gelişmesine kat-kıda bulunmak amacıyla 1949’da kurulmuş askeri, siyasal nitelikli uluslararası bir örgüttür. ABD baş-kanlığında 12 ülkenin katılımıyla Washington’da ku-rulmuştur. Türkiye bu örgüte 1952 yılında üye ol-muştur. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT): Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı adı altında toplanan örgüt Avrupa’nın bölünmüşlüğüne son vermek, güvenlik ve istikrarın sağlanması, katılımcı devletler arasında işbirliğini sağlamak amacıyla ku-rulmuştur. 1975’ten 1990’a kadar bir dizi konferans şeklinde devam eden örgüt 1990 yılında kurumsallaşmaya başlamıştır. Türkiye’de bu teşkilatın üyeleri arasın-dadır. (Cevap B)

2008 G-8 Zirvesi Japonya’nın Toyako kentinde dü-zenlenmiştir. 3 gün süren G-8 Zirvesinde iklim deği-şikliği, yükselen petrol fiyatları, gıda ürünlerindeki fiyat artışı gündemin ana konuları olmuştur.
(Cevap C)

Merkez Bankası eski başkanı Süreyya Serdengeç-ti’nin görevinin 14 Mart’ta bitmesiyle başkanlık ma-kamı vekaleten yürütülmüştür. 3 Nisan 2006’da Bakanlar kurulunda alınan kararla, Merkez Bankası başkanlığına Durmuş Yılmaz a-tanmış ve 18 Nisan 2006 tarihinde de resmi olarak görevine başlamıştır. (Cevap D)

Üç Maymun: Türkiye - Fransa - İtalya ortak yapımı olan yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın filmidir. Üç Maymun, 2009 yılında verilen 81. Akademi Ödülle-rinde de yabancı film dalında Türkiye adına yarış-mak üzere seçilmişti. 22 Şubat 2009’da düzenlenen ödül töreninde ilk 9’a girmiştir.
(Cevap E)